Zamek Piastowski to nieistniejąca już budowla, wokół której przez wieki toczyło się życie mieszkańców Opola. Choć dziś jedynym zachowanym elementem średniowiecznej zabudowy jest Wieża Piastowska, warto pamiętać o długiej, bogatej historii zamku, który jeszcze w poprzednim stuleciu był ważnym zabytkiem tego miasta.
W 1217 roku książę Kazimierz I, syn Mieszka Plątonogiego, postanowił o wzniesieniu na opolskich ziemiach murowanego zamku. Stanął on w miejscu dawnego grodu Opolan, który istniał na Ostrówku już w VIII wieku. Jak możemy przeczytać tutaj, zamek był „jedną z czterech pierwszych murowanych feudalnych rezydencji na Śląsku i w średniowiecznej Polsce”.
Pod koniec XIII wieku, w 1281 roku, księstwo zostało podzielone między synów Władysława Opolskiego. W tym czasie zamek był często rozbudowywany, głównie przez księcia Bolesława I, który jeszcze przed śmiercią swojego ojca został władcą Opola.
To właśnie Bolesław I zadecydował o wzniesieniu głównego domu zamkowego i wieży obronnej, która do dziś jest niezaprzeczalnym symbolem Opola. Wieża Piastowska była najwyższym punktem zamku – pełniła funkcje obronne i pozwalała na obserwacje dalekich ziem, dzięki czemu niebezpieczeństwo można było wypatrzeć z daleka.
Zamek był rezydencją rodu Piastów przez kolejne stulecia. Ostatnim władcą rodu, który mieszkał w opolskiej posiadłości, był Jan zwany Dobrym, którzy rządy objął po śmierci ojca i najstarszego brata.
W ciągu swojego długiego życia książę przyczynił się do znacznego rozwoju gospodarczego księstwa opolskiego. Niestety w 1532 roku zmarł bezpotomnie, a po jego śmierci zamek przeszedł w posiadanie króla Czech, Ferdynanda Habsburga.
Habsburgowie nie przykładali dużej wagi do zamku na Opolszczyźnie. Piastowską budowlę traktowano jako przedmiot zastawów i przetargów, dlatego przez lata przechodziła z rąk do rąk.
Jak możemy przeczytać na Wikipedii, w połowie XVI wieku księżna Izabela Jagiellonka, siostra króla polski Zygmunta II Augusta otrzymała księstwo opolsko-raciborskie jako zastaw. Planowała nawet zamieszkać w Zamku Piastowskim, jednak stan budowli na to nie pozwalał.
Pod koniec XVI wieku na zabudowę zamkową składały się trzy budynki: stary zamek, czyli budynek główny, budynek bramny i dom wysoki – dom księżnych. W całej budowli znajdowało się 35 pomieszczeń. Ostatecznie zamek wzbogacono o fortyfikacje, z czterema bastionami w narożnikach, czyniąc z zamku twierdzę w okresie wojny 30-letniej.
W XVII wieku wskutek oblężeń i wielkiego pożaru, który w 1615 roku strawił dużą część miasta, zamek popadł w ruinę. Mimo przeprowadzanych napraw wiekowa budowla była w coraz gorszym stanie.
Legendy głoszą, że w 1655 roku król Jan II Kazimierz Waza szukał w zamku schronienia przed potopem szwedzkim – budowla niestety w tym czasie nie nadawała się już do zamieszkania.
Musiało minąć wiele czasu, zanim Zamek Piastowski ponownie przebudowano. Doszło do tego dopiero w czasach pruskich, gdy w 1816 roku Opole stało się stolicą rejencji opolskiej. Ze względu na podniesienie rangi miasta, do Opola sprowadziło się wielu urzędników. Władze miasta podjęły decyzję o przekształceniu pomieszczeń zamkowych w biura.
Podczas przebudowy w latach 1838-1855 budowla straciła charakter obronny – zasypano fosę, rozebrano część murów zamkowych, stary młyn zamkowy i budynek, w którym w XVIII wieku mieścił się sąd. Pozostałe budynki, w tym Wieżę Piastowską, wyremontowano i oddano do użytku władzom rejencji opolskiej.
Od tego czasu Zamek Piastowski nazywano „rejencją zamkową”. Obszar wokół zamku przekształcono w park zamkowy, w 1893 roku udostępniony mieszkańcom Opola.
Na początku XX wieku, w latach 1904-1906 przebudowano skrzydło północne i wzniesiono nowe skrzydło południowo-zachodnie, zaprojektowane w stylu neorenesansowym. Niestety plany dalszej rozbudowy i renowacji zamku zostały porzucone ze względu na I wojnę światową.
W 1928 roku zadecydowano o rozbiórce Zamku Piastowskiego – za przyczynę podano zły stan techniczny zamku oraz potrzebę lokalową dla rozrastającej się rejencji. Wyburzeniu byli przeciwni mieszkańcy i do dziś prawdziwa przyczyna zniszczenia budynku jest tematem sporów. Dzięki protestom opolan z całej zabudowy zamkowej zachowano Więżę Piastowską, która do dziś jest ozdobą miasta i pamiątką po czasach Piastów.
W 1934 roku w miejscu Zamku Piastowskiego wzniesiono biurowiec, nową siedzibę rejencji. Autorem projektu był architekt Friedrich Lechmann.